Στις περισσότερες περιπτώσεις ΝΑΙ, σε μερικές όμως ΟΧΙ.
Στην πρώτη κατηγορία μπορούμε αντί για τα φάρμακα να εφαρμόσουμε τη νηστειοθεραπεία. Στην δεύτερη κατηγορία, είτε πρέπει να εφαρμοστεί η νηστειοθεραπεία μαζί με τα φάρμακα, είτε πρέπει να χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά τα φάρμακα.
Για τις χειρουργικές επεμβάσεις ισχύει ότι σε ένα μικρό ποσοστό μπορούν να αποφευχθούν κάνοντας νηστειοθεραπεία. Στις υπόλοιπες μπορεί να χρησιμοποιηθεί η νηστειοθεραπεία προεγχειρητικά, διεγχειρτικά και μετεγχειρητικά προκειμένου να αποφευχθούν κατά το δυνατόν οι αντιβιώσεις και να μειωθούν τα αναισθητικά φάρμακα

Με την νηστειοθεραπεία αντιμετώπιζονται πέντε κύριες κατηγορίες ασθενειών.

α) Λοιμώξεις (π.χ. αμυγδαλίτιδες, βρογχίτιδες, ουρολοιμώξεις, κολπίτιδες, ιώσεις, ιγμορίτιδα, γαστρεντερίτιδα. κλπ.)

β) Εκφυλιστικές ασθένειες (π.χ. οσφυαλγία, ισχιαλγία, αυχεναλγία, χρόνια αρθρίτιδα γόνατος, κλπ).

γ) Αλλεργικές ασθένειες (π.χ. αλλεργική ρινίτις, αλλεργική επιπεφυκίτις, αλλεργική δερματίτις, αλλεργικό άσθμα κλπ).

δ) Αυτοαάνοσες ασθένειες (π.χ. ρευματοειδής αρθρίτης, ψωρίαση, ώσεις σε σκληρυνση κατά πλάκας, κλπ.)

ε) Αγγειοπάθειες (π.χ. στεφανιαία νόσος - στηθάγχη, διαλείπουσα χωλότης, ισχαιμία εγκεφάλου, κλπ).

Στις κακοήθεις ασθένειες π.χ. καρκίνος μαστού, καρκίνου παχέως εντέρου η νηστειοθεραπεία μπορεί να αποτελέσει άριστη προεγχειρητική και μετεγχειρητική αγωγή, χωρίς να είναι η κεντρική θεραπεία.

Η θεραπεία της κάθε ασθένειας σχεδιάζεται από κοινού από τον ασθενή και τον γιατρό. Ο χρόνος της αγωγής και οι θεραπευτικές αντιδράσεις ποικίλουν αναλόγως της ασθένειας.

Για παράδειγμα η αμυγδαλίτιδα μπορεί να θεραπευτεί με 3 μέρες ξηρασία (Στάδιο Α' σελ. 165) χωρίς λήψη φαρμάκων. Ο πυρετός υποχωρεί και ο ασθενής γίνεται τελείως υγιής. Μέχρι τώρα σε πολλές εκατοντάδες ασθενών δεν έχει παρατηρηθεί αρνητική επίπτωση σε άλλα όργανα

Αντίθετα κατά τη διάρκεια της μακράς αγωγής για μια πιο σοβαρή ασθένεια π.χ. ρευματοειδή αρθρίτιδα, ΧΑΠ (Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια), στεφανιαία νόσο κλπ. και ενώ υποχωρεί η χρόνια αυτή ασθένεια μπορούν να παρουσιαστούν πιο επιφανειακά συμπτώματα και εύκολα ιάσιμες ασθένειες, οι οποίες θεωρούνται ως θεραπευτικές αντιδράσεις. Τέτοιες είναι αφενός μεν τα κλασσικά συμπτώματα της νηστειοθεραπείας (πονοκέφαλοι, πόνοι στο σώμα, ευαισθησία στο κρύο κλπ) και αφετέρου ασθένειες όπως βροχίτιδες, ουρολοιμώξεις, δερματικά εξανθήματα, συνάχι οι οποίες περνούν με 1-3 μέρες ξηρασία.

Παρακάτω απαντάμε σε μερικά από τα συνήθη ερωτήματα που απασχολούν πολλούς ασθενείς.

1.
Η κρίση της χρόνιας-υποτροπιάζουσας ασθένειάς μου παρουσιάστηκε πάλι. Να κάνω νηστειθεραπεία και για πόσο χρονικό διάστημα; Και αν στην περίπτωσή μου δεν αποδώσει και πάθω κάτι σοβαρό ;

Πολλοί ασθενείς καταλήγουν στη μέθοδο της νηστειοθεραπείας, ενώ έχουν δοκιμάσει ανεπιτυχώς επί σειρά ετών τις συμβατικές μεθόδους της ιατρικής, με λήψη φαρμάκων (π.χ. αντιβιοτικών, κορτιζόνης κλπ). Ενώ έχουν ενημερωθεί και αποδεχθεί να ακολουθήσουν την μέθοδο της νηστειοθεραπείας, επανεμφανίζεται η πρώτη κρίση της «γνωστής» τους ασθένειας. Η ασθένεια μπορεί να είναι για παράδειγμα πνευμονία, προστατίτιδα-ουρολοίμωξη, βρογχίτιδα, ή κάποια άλλη ασθένεια, την οποία αντιμετώπιζαν μέχρι εκείνη τη στιγμή με τη λήψη φαρμάκων. Ο πυρετός αρχίζει να ανεβαίνει, ο οργανισμός εξαντλείται, τα συμπτώματα είναι έντονα και ο ασθενής, ή οι συγγενείς του αισθάνονται πανικό, γιατί φοβούνται ότι ο ασθενής μπορεί να έχει ανεπανόρθωτες συνέπειες στην υγεία του, αφού παρόλο ότι υπάρχουν διαθέσιμα μέσα ίασης (φάρμακα) στην εποχή μας, αυτός δεν παίρνει κανένα φάρμακο. Αντίθετα, ακολουθεί τη μέθοδο της ξηρασίας και σταματάει να λαμβάνει τροφή και υγρά για κάποιο χρονικό διάστημα.Το κείμενο που ακολουθεί έρχεται να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, να υποστηρίξει τον ασθενή στην απόφασή του να συνεχίσει τη μέθοδο της νηστειθεραπείας, αλλά κυρίως να του δώσει τα αποδεικτικά στοιχεία που χρειάζεται, με τα οποία θα διαπιστώσει και ο ίδιος, αν η μέθοδος της νηστειοθεραπείας αποδίδει στην περίπτωσή του, ή πρέπει να την διακόψει και να επαναλάβει την συμβατική μέθοδο που ακολουθούσε χρόνια τώρα, με τη λήψη φαρμάκων.

Η απάντηση δίνεται αφ' ενός με την τακτική κλινική εξέταση από τον γιατρό, αφ' ετέρου δε με τη βοήθεια κάποιων επαναλαμβανόμενων ιατρικών εξετάσεων (ανάλογα με την ασθένεια), ενώ διαρκεί η κρίση. Διαβάζοντας τα αποτελέσματα των εξετάσεων ο ιατρός, αλλά και ο ίδιος ο ασθενής κατανοεί την πορεία της υγείας του και αποφασίζει ανάλογα. Αυτό, όμως, που πρέπει να τονίσουμε είναι ότι ακόμη και αν αποφασιστεί η διακοπή της νηστειοθεραπείας (λήψη φαρμάκων μετά μερικές μέρες ξηρασίας για παράδειγμα), τα ευεργετικά αποτελέσματα είναι εμφανή. Αυτό διότι η αποτελεσματικότητα των φαρμάκων μετά από νηστειοθεραπεία είναι πολύ μεγαλύτερη και η ίαση έρχεται ταχύτερα με λήψη ελάχιστης ποσότητας φαρμάκων. Για παράδειγμα αντί για 30 χάπια μπορεί να επαρκέσουν μόνο 3-5 χάπια, για πλήρη ίαση. Ας δούμε, λοιπόν, τα προειδοποιητικά σημάδια, τα οποία θα μας καθησυχάσουν και θα μας δώσουν τεκμηριωμένες αποδείξεις ότι η νηστειοθεραπεία αποδίδει.
Τα σημάδια πορείας θεραπείας:Τα σημάδια της πορείας θεραπείας της ασθένειας δίνονται, όπως είπαμε, με τις κατάλληλες για την περίπτωση της κάθε ασθένειας κλινικές, μικροβιολογικές, ακτινολογικές, ή άλλες εξετάσεις και μετά από παρατήρηση των αντιστοίχων δεικτών. Τα αποτελέσματα των εξετάσεων αυτών, ενώ διαρκεί η κρίση της ασθένειας στηρίζουν τον ασθενή στην επιλογή του να συνεχίσει τη μέθοδο της νηστειοθεραπείας, αλλά και του δίνουν μία απάντηση στο ερώτημα που τον βασανίζει. «Θα γίνω καλά χωρίς φάρμακα, ή πρέπει να διακόψω τη νηστειοθεραπεία» ; Υπάρχουν πολλές εξετάσεις τις οποίες μπορεί να κάνει επαναλαμβανόμενα σε τακτά χρονικά διαστήματα, ενώ βρίσκεται σε κρίση ο ασθενής για να διαπιστώσει την πορεία της υγείας του. Παρακάτω αναφέρουμε τρία μεγέθη, τα οποία είναι πολύ σημαντικά σε πολλές περιπτώσεις λοιμώξεων ή άλλων σοβαρών ασθενειών, τα οποία είναι :
^- Η θερμοκρασία θ^ο . Η θερμοκρασία του ασθενούς, η οποία πρέπει να λαμβάνεται την ίδια ώρα της ημέρας και να ελέγχεται αν η μέση τιμή της έχει πτωτική τάση.
- Ο αριθμός των Λευκών Αιμοσφαιρίων (WBC=White Blood Cells).
- O δείκτης CRP Οι δύο τελευταίες είναι εργαστηριακές εξετάσεις, ενώ η πρώτη γίνεται απλά με την χρήση θερμομέτρου. Συνήθως μετά δύο - τρεις μέρες ξηρασία, έχουμε πτώση της μέσης θερμοκρασίας θ^ο του ασθενούς, πιθανώς και κάτω του φυσιολογικού 36,6 ^ο C (υποθερμία).
Την πτώση της θερμοκρασίας ακολουθεί η πτώση των λευκών αιμοσφαιρίων. Μετά τα λευκά αρχίζει να πέφτει και το CRP, το οποίο συνεχίζει να πέφτει για αρκετές μέρες μετά την πλήρη υποχώρηση των συμπτωμάτων. Σε πολλούς ασθενείς η ξηρασία δίνει ευεργετικά εμφανή αποτελέσματα μετά από 36 ώρες (1,5 μέρα).Στο διάγραμμα του παρακάτω σχήματος φαίνεται ότι μετά από κάποιο αριθμό ωρών ή ημερών ξηρασίας αρχίζει να πέφτει η μέση θερμοκρασία του ασθενούς, μετά ο δείκτης λευκών αιμοσφαιρίων και τέλος το CRP (με μικρή καθυστέρηση).

Πορεία θερμοκρασίας, λευκών αιμοσφαιρίων και δείκτη CRP κατά τη διάρκεια ασθένειας και ενώ ο ασθενής έχει αρχίσει νηστειοθεραπεία,

• Παρατηρώντας τα παραπάνω μεγέθη ο ασθενής μπορεί να λάβει μία πρώτη ένδειξη καλυτέρευσης της υγείας του, ενώ διαρκεί η κρίση της ασθένειας.Πρέπει να επαναλάβουμε ότι υψηλή θερμοκρασία του ασθενούς είναι ένδειξη γερής κράσης του οργανισμού και ισχυρής αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο υποβοηθεί και η νηστειοθεραπεία. Αντιθέτως, ασθενείς με υποτονικό ανοσοποιητικό σύστημα δεν εμφανίζουν υψηλό πυρετό, μιας και ο οργανισμός τους δεν είναι σε θέση να αντιπαρατεθεί στην ασθένεια (έχουν μόνο δέκατα 37,0 - 37,5 ^ο C).
  
  2. Σε ποιες περιπτώσεις ασθενειών η απόδοση της νηστειοθεραπείας είναι αποδεδειγμένα εξαιρετική ;
  H νηστειοθεραπεία, όταν εφαρμοστεί σωστά, βοηθά τον ασθενή να ξεπεράσει το πρόβλημα της υγείας του. Από τα στατιστικά αποτελέσματα, όμως, υπάρχουν κάποιες ασθένειες στις οποίες η νηστειθεραπεία έχει άμεσα ευεργετικά αποτελέσματα. Τέτοιες είναι για παράδειγμα και οι παρακάτω:
  · Κρυολόγημα (σινάχι)
  · Αμυγδαλίτιδα · Βρογχίτιδα
  · Προστατίτιδα - πυελονεφρίτιδα
  · Εκκολπωματίτιδα (έντερο)
  . Πνευμονία
  
  3. Σε ποιούς ασθενείς είναι δύσκολη και ενίοτε αδύνατη η νηστειοθεραπεία ;
  Στις παρακάτω περιπτώσεις η νηστειοθεραπεία ενδέχεται να μην είναι πρακτικά εφαρμόσιμη :
  
  · Ανοϊκοί ασθενείς, οι οποίοι δεν μπορούν να συνεργαστούν με τον γιατρό και τους οικείους του.
  · Ψυχωσικοί ασθενείς.
  . Ασθενείς, οι οποίοι βρίσκονται υπό την επήρεια εκτάκτων και δραματικών συνθηκών, όπως σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, οικονομικών συμφορών, απώλειας στενού και οικείου προσώπου, για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η μεγάλη ανάγκη ή θλίψη.
  
  
  Σε κάθε περίπτωση ο έλεγχος του ασθενούς (π.χ. με μέτρηση διαστάσεων) δίνει αψευδή συμπεράσματα, αν ο ασθενής ακολουθεί τη μέθοδο της νηστειοθεραπείας με συνέπεια, χωρίς παρεκκλίσεις.